Historie van de Touwfabriek
Tot 2014 was Touwfabriek G. van der Lee het oudste, nog bestaande familiebedrijf in Nederland. Sinds 1545 oefenden de van der Lee’s hun ambacht uit op diverse locaties in Oudewater.
Halverwege de 19e eeuw kwam de industriële revolutie langzaam op gang. Voor de touwslagerijen betekende dit de toepassing van stoomkracht in de garenspinnerijen. In 1880 besloot Gijsbert van der Lee de stap naar het stoomtijdperk te wagen. Aangezien er zich, volgens de wet, geen gebouwen binnen een straal van 200 m van een stoommachine mochten bevinden, was hij genoodzaakt zich buiten Oudewater te vestigen. De activiteiten werden van Oudewater naar Hekendorp verplaatst. Een touwbaan (Rijksmonument) van 350 m en een machinekamer werden geconstrueerd. Omstreeks 1958 werd het oostelijke deel van het Ketelhuis gesloopt, de spanten ingekort en het zadeldak kreeg een nieuwe asymmetrische vorm: in de noordgevel kwam een nieuwe deuropening met betonnen latei. Machinehuis en Twijnerij zijn omstreeks 1920 gebouwd.
In zuidelijke richting ligt de 350 meter lange lijnbaan richting de Hekendorperweg. Hier is de inmiddels gemoderniseerde touwfabriek G. Van der Lee nog altijd in bedrijf. De Oude Touwfabriek achter op het achterste deel van het terrein is sinds 1991 buiten gebruik. Dit complex heeft grote cultuurhistorische waarde als bijzonder overblijfsel van de vaderlandse touwindustrie. De huidige bebouwing fungeert als typisch industrieel herkenningspunt in het weidse polderlandschap.
Het achterste bebouwingsdeel bestaat uit een aantal gebouwen uit de periode 1880 tot 1980. Het ketelhuis met schoorsteen (Rijksmonument) was de eerste bebouwing op deze locatie. Met de jaren is het complex uitgebreid met fabriekshallen met zaagtanddak (Rijksmonument), en loodsen en kantoorruimten. De intimiteit binnen de beslotenheid van de gebouwen, met de steeds terugkerende oriëntatie op het weidse landschap, geeft deze plek de sfeer van een industrieel dorp in het open polderlandschap.
De omliggende nieuwbouw is in deze cultuurhistorische betekenis opgetrokken. De niet monumentale bebouwing is hiervoor gesloopt en op de originele footprint van de oude fabriek is nieuwe bebouwing gerealiseerd in dezelfde vorm van de oorspronkelijke loodsen. Het geheel heeft inmiddels een eigen ontsluitingsweg richting de Papenhoeflaan in Oudewater gekregen.